Opgebrand. Uitgeput. Niet meer kunnen. Uitspraken van verschillende mensen bij wie een burn-out geconstateerd is. Het zijn uitspraken die in het kort heel duidelijk de algehele emotionele, lichamelijke en geestelijke ervaring beschrijven van een burn-out. Wat is nou precies een burn-out? Hoe ontstaat het? En wat is belangrijk om te weten voor het herstel van een burn-out.
Burn-out is de laatste jaren steeds meer naar voren getreden als een resultaat van een veranderende maatschappij en een sterkere drang naar sociale zekerheid, veiligheid en geluk. In deze maatschappij waar steeds meer van je wordt verwacht, de last op je schouders kan toenemen, en de balans tussen draagkracht en draaglast ernstig uitgedaagd kan worden, gebeurt het met een grotere regelmaat dat mensen ‘uitvallen’, ‘op raken’. Dit geleidelijke en vaak langdurige proces kan leiden tot een burn-out. Maar wat is nou precies een burn-out? Een burn-out kan het beste omschreven worden als ‘een zichzelf in standhoudende neuro-hormonale verandering ten gevolge van langdurige mentale overbelasting, aanleiding gevend tot dysfuncties op cognitief, emotioneel en lichamelijk gebied, leidend tot een scala van klachten die niet vanzelf overgaan wanneer er gestopt wordt met werken. Het proces van roofbouw is hierin essentieel.’ De meest voorkomende klachten van mensen die een burn-out hebben, zijn: vermoeidheid, spierspanning, pijnklachten, angstgevoelens, piekeren, schuldgevoelens, rusteloos gedrag, paniekreacties en een vermindering van de productiviteit.
Wanneer er gekeken gaat worden naar de oorzaken van een burn-out zijn veel onderzoekers het met elkaar eens dat een burn-out vaak ‘werkgerelateerd’ is. De een zegt dat een burn-out kan ontstaan wanneer de menselijke aspecten van het werk niet worden erkend. En de ander komt tot 6 wanverhoudingen op het werk die de oorzaak vormen van een burn-out: overbelasting, gebrek aan zeggenschap, onvoldoende beloning, geen saamhorigheid, onrechtvaardigheid en tegenstrijdige waarden. Als je dit goed leest, merk je misschien al op dat ‘grenzen stellen’ en ‘grenzen bewaken’ belangrijke mechanismen zijn in dit proces van het ontstaan van een burn-out. Je kunt dan ook niet enkel de oorzaak leggen in het ‘externe’, maar je zal dus ook zeker met een bewuste blik naar het ‘interne’ plaatje moeten gaan leren kijken.
Met een bewuste blik naar je eigen ‘interne’ plaatje kijken. Het klinkt moeilijk en misschien nog een beetje vaag, maar gelukkig leven we tegenwoordig in een unieke periode met veel mogelijkheden om onszelf als individu te verwerkelijken, te mogen gedijen. Ambitie viert dan ook hoogtij, en de arbeidsmarkt is voor sommigen een strijdperk waarin burn-out een teken van mislukking lijkt. De gevaren die op ons loeren vanuit de arbeidsmarkt worden vaak wel gezien, maar eveneens genegeerd. Een van deze mogelijkheden om aan onszelf als individu te werken is een unieke plek in Amsterdam, waar elke week tientallen lessen, workshops en lezingen worden aangeboden op het vlak van spiritualiteit (mind-body-spirit), genaamd ‘De Bewustzijn School’. De lessen zijn onderverdeeld in 6 categorieën, nl.: mind, lichaam, energie, relaties en de wereld, dagelijks leven, en creatie en manifestatie.
Elke keer wanneer ik hier binnenloop komt de sereniteit me al tegemoet. Wanneer ik hier in contact kom met mensen met heel verschillende achtergronden merk ik al vrij snel dat er ondanks alle verschillen twee duidelijk naar voren komende gemeenschappelijke delers zijn, namelijk: gelijkgestemdheid en harmonie. Ik kom hier in contact met een jonge vrouw van 33 jaar. Ze stemt toe om haar verhaal te doen aangaande het thema ‘burn-out’. Ze vertelt openhartig over haar ervaringen met burn-out:
‘Ik ben altijd een energieke vrouw geweest, die goed in het leven stond en de regie in eigen handen had als het gaat om alles wat er in mijn leven gebeurt. Vanuit mijn opvoeding heb ik o.a. meegekregen dat niks zomaar vanzelf komt/gaat, en dat je hard moet werken om iets te bereiken in je leven. Daarnaast was ik het ook gewend om hard te werken, en zag dat het grootste deel van mijn familie dat ook altijd al deed. Nu, achteraf gezien, wil ik wel graag toevoegen hieraan dat er op zich niks mis is met hard werken, maar dat het vnl. gaat om het niet voldoende rust nemen en daardoor niet weten hoe je je emotioneel voelt.
In het begin merkte ik aan mezelf dat ik wat moe was, misschien licht overspannen, en had ik het idee dat als ik een weekendje even goed bijslaap het wel over gaat. Ik merkte echter dat het juist alleen maar erger werd, en dat even bijslapen niet voldoende was om mijn energie terug te vinden. Ik sliep al een tijdje slecht, werd verkouden en kreeg griep midden in de zomer. Tegelijkertijd was ik heel alert en actief.. Wat op zich raar was omdat ik juist heel moe zou moeten zijn omdat ik zo slecht sliep. Ik raakte hiervan in de war en op sommige momenten in paniek. Ik ging maar door, en had het idee dat ik er niet zomaar mee kon stoppen. Mijn grootste angsten waren op dat moment dat het bedrijf waar ik leiding aan gaf, zou stoppen te bestaan als ik het niet meer zou trekken, en dat ik daardoor mensen zou teleurstellen en geen inkomsten meer zou hebben.
Op een ochtend was het dan ook zover….ik werd ’s morgens wakker en dacht ‘hoe moet ik in godsnaam alles doen dat er voor vandaag in mijn agenda staat, ik kan het niet meer’, en raakte in paniek. Voor mijn gevoel was ik van het ene moment op het andere moment op dit punt gekomen (achteraf bleek dat dit dus al veel langer speelde). Een vriendin van me adviseerde me naar de huisarts te gaan, iets waar ikzelf niet eens op was gekomen door de paniek. Ik ging hierheen, bracht mezelf ertoe alles op tafel te leggen en vooral niet ‘stoer’ te gaan doen. Hier werd het duidelijk….ik ben overspannen. Ik mocht om te beginnen de eerste twee weken niks doen, en dacht bij mezelf ‘weet je hoe lang dat is!’, waarbij ik me zo verantwoordelijk voelde voor alles waar ik mee bezig was. Ik dacht dat alles op werk in de soep zou lopen wanneer ik niks mocht doen.
Ik vond het heel moeilijk te accepteren dat ik een burn-out had, wat enige tijd later door de bedrijfsarts werd vastgesteld. Maar in dit proces van ‘niks doen’ en ‘rust pakken’, wetende dat het allemaal best een lange tijd kan gaan duren voor ik weer hersteld ben, vond er een shift in mij plaats. Een shift van ‘moeten en kunnen’ naar ‘mogen en (mezelf) gunnen’. Deze shift verliep in verschillende fases, waarbij allereerst veel twijfels en donkere gedachten aan mezelf naar voren kwamen (‘wat ben ik waard zonder mijn werk?’ – ‘zie je wel, vanaf nu gaat het mis in mijn leven’ – ‘ik ga tijd verliezen en ik mag geen tijd verliezen.’). Ik had altijd de regie over mijn leven en nu was ik alles kwijt. Angst overheerste in deze fase. Bang dat ik het zelf veroorzaakt had en het niet meer goed gaat komen, schaamte dat ik het zo bont had gemaakt, en verdriet dat ik dit mezelf had aangedaan. Ik kreeg in de volgende fase van mijn herstel het inzicht dat veel van deze negatieve gedachten gericht waren op mijzelf, dat dat niet werkt, en dat het herstellen van een burn-out een heel proces is van leren lief te zijn voor mezelf. Maar op dit punt ging ik juist keihard aan het werk om burn-out op te lossen. Zoals ik altijd met alles deed: goed je best doen.
Langzamerhand kwam ik erachter dat dat ook niet de juiste manier was, en begon ik meer rust te vinden in yoga, mediteren en stelde ik me open voor mensen die voor me wilden zorgen. Dit laatste vond ik ook erg moeilijk om toe te laten, en nog steeds heb ik het gevoel dat ik deze mensen ‘iets moet teruggeven’. Via dit pad leerde ik dat ik kon kiezen wat ik wilde doen, en ging ik steeds meer dingen doen ik die ikzelf wilde doen. Mijn grootste keerpunt vond plaats toen ik op vakantie was, even in een andere omgeving waardoor ik mezelf beter van een afstandje kon bekijken. Ik zag mezelf ploeteren en zag in dat ik dat niet meer wilde. Ik heb geleerd dat ik mag loslaten en richting het ‘accepteren wat er is’ mag gaan. Loslaten van ‘ik moet’ en leren te voelen wat ‘ik wil’. In dit proces kwam ik er o.a. ook achter dat er een reden was voor mij om zo hard te werken: ik zocht afleiding, zodat ik geen aandacht hoefde te geven aan mijn emoties. En ik wilde bevestiging krijgen over of ik het goed doe, of ik ertoe doe, zodat ik gezien zou worden.
Toen ik terugkwam van mijn vakantie ging ik over de hele linie rustig aan doen, waardoor ik beter kon gaan ervaren/kiezen wat bij mij past. Ik leerde in deze periode om meer van mezelf te gaan houden, mijn eigen grenzen te stellen, minder te eisen van mezelf en dat (innerlijke) rust helend werkt. Tegenwoordig gaat het beter dan ooit met me. Ik heb weer zin om te gaan werken, heb keuzes kunnen maken waardoor ik meer vrijheid en flexibiliteit ervaar, doe bijna alleen maar dingen die ik leuk vind, en zeg ook gewoon wel eens dingen af als ik er geen zin in heb. De belangrijkste les die ik geleerd heb, is dat ik de bedenkingen en emoties die ik ervaar meer serieus neem (dus ook tijdig rust neem!), en dat ik mezelf op nr.1 mag plaatsen (ook al komt een gedachte dat dat egocentrisch is en niet aardig).
In mijn praktijk voor hypnotherapie en integrale psychosociale therapie, genaamd ‘Sweet Harmony’, bied ik o.a. begeleiding en therapie aan mensen met burn-outklachten, waarbij er altijd in de eerste plaats veel aandacht besteed zal worden aan een grondig herstel, zodat er vervolgens vormgegeven kan worden aan een succesvolle re-integratie (in werk en/of maatschappij), waarbij de kans op terugval gering is. D.m.v. verschillende technieken en methoden ontstaat er een bij de cliënt passend plan, waarbij er altijd ruimte zal zijn voor je eigen inbreng en verhaal.
Wil jij graag leren je lichaam, geest en ziel beter te ervaren, herkennen en misschien zelfs te beïnvloeden, ben je ook van harte welkom in een van mijn geleide meditatie-/ en visualisatielessen op ‘De Bewustzijn School’. Ook tijdens de workshop ‘Zelfhypnose – de sleutel tot het onderbewuste’ krijg je tools aangereikt om je onderbewuste te verkennen, inzichten te verwerven, en de regie te nemen in veranderingsprocessen, met als doel meer harmonie te bereiken in lichaam, geest en ziel.